Η Αξιολόγηση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση εν συντομία
Με τον Ν. 3374/2005 θεσμοθετήθηκε στην Ελλάδα, για πρώτη φορά η διασφάλιση της ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση ή πιο απλά η «διαδικασία της αξιολόγησης». Στα πλαίσια αυτά, τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) και τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ) της χώρας και τα επιμέρους τμήματα τους, είναι υποχρεωμένα να συλλέγουν πλήθος πληροφοριών που αφορούν κάθε σχεδόν διάσταση της λειτουργίας τους. Για τον σκοπό αυτό συστήθηκαν σε κάθε ΑΕΙ/ΤΕΙ μία Μονάδα Διασφάλισης της Ποιότητας (ΜΟ.ΔΙ.Π.). Καθώς επίσης η συλλογή των πληροφοριών θα έπρεπε να είναι συστηματική, κάθε ίδρυμα χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ 2007 – 2013[1] ώστε να υλοποιήσει ένα υποστηρικτικό πληροφοριακό σύστημα.
Ενδεικτικά, πληροφορίες που συλλέγονται στο παραπάνω πλαίσιο:
- Για τους διδάσκοντες και τα μέλη του κάθε ιδρύματος
- Ερευνητικό έργο (Λεπτομέρειες Δημοσιεύσεων και Ερευνητικών Προγραμμάτων, συμμετοχή σε συνέδρια, σε Διοικητικά συμβούλια, κλπ)
- Διδακτικό έργο (Λεπτομέρειες για την συμμετοχή στο πρόγραμμα σπουδών, Οι αξιολογήσεις των φοιτητών, κλπ)
- Για τα επιμέρους τμήματα
- Λεπτομερείς πληροφορίες για το μητρώο των φοιτητών (νέοι φοιτητές, πόσοι είναι σε εξάμηνα, πόσοι παλαιότεροι, πότε λαμβάνουν πτυχίο και με τι βαθμό, κλπ)
- Πρόγραμμα σπουδών (πόσα και ποια μαθήματα, ποιοι διδάσκοντες, αριθμός εγγραφών, ποσοστά επιτυχιών/αποτυχιών στις εξετάσεις, κλπ)
- Για το ίδρυμα
- Οικονομικά στοιχεία (προϋπολογισμός ιδρύματος και ύψος δαπανών ανά κωδικό, λεπτομέρειες εισροών και εκροών του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας – ΕΛΚΕ, κλπ)
- Στοιχεία που αφορούν την Διοίκηση (αριθμός υπαλλήλων,
Η ΑΔΙΠ έχει κωδικοποιήσει τα απαιτούμενα δεδομένα σε συγκεκριμένος πρότυπους πίνακες που μπορεί κάποιος να βρει εδώ .
Γιατί Ανοικτά Δεδομένα ;
Σε σχέση με την πρότερη κατάσταση, όπου καμία διοικητική μέριμνα δεν λαμβάνονταν ώστε το κάθε ίδρυμα να συλλέγει και να αρχειοθετεί στοιχεία που αφορούν την λειτουργία του, η εφαρμογή της διαδικασίας της αξιολόγησης έχει προσφέρει πολλά βήματα προς τα μπροστά. Ωστόσο, η συλλογή δεδομένων από μόνη της δεν αρκεί. Συλλογή δεδομένων χωρίς την ανάλυση τους είναι δώρο άδωρο.
Ποιοι μπορεί να είναι περιοριστικοί παράγοντες στην ανάλυση των παραγόμενων δεδομένων; Τους κωδικοποιώ παρακάτω:
- Πιθανόν για κάποια ιδρύματα η διαδικασία διασφάλισης της ποιότητας εκλαμβάνεται ως μία απλή γραφειοκρατική υποχρέωση και έτσι η παραγωγή των απαιτούμενων πινάκων επαρκεί.
- Ακόμα και στις περιπτώσεις που υπάρχει κάποιο όραμα ως προς την χρήση των δεδομένων της αξιολόγησης, οι μειωμένοι πόροι, σε κεφάλαιο και ανθρώπινο δυναμικό, καθιστούν δύσκολη την αξιοποίηση τους
- Η ανάλυση των δεδομένων ενός ιδρύματος δεν φαίνεται ελκυστική για την διοίκηση γιατί, τα μεμονωμένα δεδομένα του ιδρύματος δεν μπορούν να παράξουν πληροφορίες για τις επιδόσεις σε σχέση με το σύνολο των υπολοίπων ιδρυμάτων
- Τα δεδομένα των διαφορετικών ιδρυμάτων, αν και αναφέρονται στην ίδια πληροφορία, πιθανότατα είναι σε ασύμβατη μεταξύ τους μορφή, καθιστώντας δύσκολη ή αδύνατη την συγκριτική αξιολόγηση
Αν η παραγωγή των δεδομένων της αξιολόγησης των ιδρυμάτων έμπαινε σε ένα πλαίσιο διάθεσης ανοικτών δεδομένων, όχι μόνο οι παραπάνω περιοριστικοί παράγοντες θα αίρονταν, αλλά θα υπήρχαν και επιπλέον θετικές συνέπειες. Ενδεικτικά αναφέρω:
- Η ανάλυση των δεδομένων θα μπορούσε να προκύψει από διαδικασίες εξωτερικές του κάθε ιδρύματος. Ανεξάρτητοι ερευνητές θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα δεδομένα για τις δημοσιεύσεις τους και τα αποτελέσματα θα ήταν διαθέσιμα ξανά πίσω στην πανεπιστημιακή κοινότητα. Με αυτό τον τρόπο τα ανοικτά δεδομένα θα προκαλούσαν μία «αυτό-οργάνωση» της αριστείας από τα κάτω, καθώς ακόμα και αν κάποιο ίδρυμα ήθελε να κρύψει τα προβλήματα και τις αδυναμίες του κάτω από το χαλί, ή ακόμα και ένα υποθετικό υπουργείο δεν ήθελε να ανακινεί προβλήματα για τα οποία είναι υπεύθυνο, η ανεξάρτητη έρευνα θα παρέκαμπτε τους ενδιαφερόμενους.
- Η έλλειψη πόρων θα ήταν λιγότερο περιοριστικός παράγοντας. Πέρα της ανεξάρτητης έρευνας, τα ιδρύματα, η ΑΔΙΠ ή το υπουργείο θα μπορούσε να διοργανώσει συνέδρια και διαγωνισμούς «καλύτερης ερευνητικής εργασίας» στην ανάλυση των δεδομένων της αξιολόγησης. Τα ανοικτά δεδομένα θα προκαλούσαν μία μόχλευση των πόρων για ανάλυση δεδομένων.
Με βάση όλα τα παραπάνω η σταδιακή ευθυγράμμιση των απαιτήσεων των πληροφοριακών συστημάτων της αξιολόγησης των επιμέρους ιδρυμάτων και της ΑΔΙΠ με το πλαίσιο των Ανοικτών Δεδομένων, μόνο θετικά μπορεί να έχει για όλους. Η ευκαιρία, προς το παρόν παραμένει ανεκμετάλλευτη.
[1] Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ” του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2007-2013 με τίτλο έργου “Ανάπτυξη εθνικού συστήματος αξιολόγησης, διασφάλισης ποιότητας της εκπαίδευσης και προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης στους Άξονες Προτεραιότητας 1, 2, 3, – Οριζόντια Πράξη”.