Η 2η Έκδοση του Global Data Barometer: Ο Χάρτης της Παγκόσμιας Διακυβέρνησης Δεδομένων το 2025

Η εποχή της πληροφορίας βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη. Το 2025, τα δεδομένα αποτελούν αναμφισβήτητα τον βασικό κινητήριο μοχλό για τη λήψη αποφάσεων, την καινοτομία και την κοινωνική πρόοδο. Ωστόσο, η ταχεία εξάπλωση της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), οι αυξανόμενοι κίνδυνοι παραβίασης της ιδιωτικότητας και οι δομικές ανισότητες στην πρόσβαση στα δεδομένα, καθιστούν απαραίτητη τη δημιουργία ισχυρών και βιώσιμων συστημάτων διακυβέρνησης δεδομένων.

Η 2η Έκδοση του Global Data Barometer (GDB) έρχεται να απαντήσει ακριβώς σε αυτό το ερώτημα: Πόσο προοδεύουν οι χώρες στην κατεύθυνση της υπεύθυνης, διαφανούς και δίκαιης διαχείρισης των δεδομένων;

Μελετώντας 43 χώρες στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική και Καραϊβική (LAC), το GDB αποτυπώνει την πρόοδο, τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που αναδύονται στο πεδίο της διακυβέρνησης των δεδομένων, αξιοποιώντας ένα αυστηρό μεθοδολογικό εργαλείο βασισμένο σε 27 κύριους δείκτες και θεματικές ενότητες αιχμής.

Τι είναι το Global Data Barometer;

Το GDB αποτελεί μια ανεξάρτητη διεθνή πρωτοβουλία που οικοδομείται πάνω στην κληρονομιά του Open Data Barometer (2013–2020), με στόχο να μετρά την πρόοδο κάθε χώρας ως προς τρεις βασικούς πυλώνες:

Διακυβέρνηση (Governance)
Δυνατότητες (Capabilities)
Διαθεσιμότητα (Availability)

Η έρευνα βασίζεται σε ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα από εθνικούς εμπειρογνώμονες, διεθνείς δείκτες και ειδική θεματολογική ανάλυση σε τομείς-κλειδιά όπως:

Δημόσια οικονομικά και προμήθειες
Πολιτική ακεραιότητα
Προστασία δεδομένων και τεχνητή νοημοσύνη
Συμπερίληψη και προσβασιμότητα

Μεθοδολογία και Βελτιώσεις

Η 2η έκδοση του GDB εισήγαγε σημαντικές μεθοδολογικές αλλαγές:

Ανάλυση υπό όρους: Οι ερευνητές απαντούν μόνο σε επιμέρους ερωτήσεις όταν πληρούνται ορισμένα βασικά κριτήρια (π.χ. ύπαρξη στοιχείων).
Εκσυγχρονισμένα εργαλεία: Αντικατάσταση της γενικής «τεκμηρίωσης» με ξεχωριστές συνοπτικές περιγραφές για ύπαρξη και ποιότητα στοιχείων.
Νέα θεματικά πεδία: Τεχνητή Νοημοσύνη, Συμπερίληψη και Χρήση Δεδομένων αντιμετωπίζονται ως διατομεακά θέματα που αποτυπώνονται σε πολλαπλούς δείκτες.

Κύρια Ευρήματα

1. Προστασία Δεδομένων: Νομοθεσία vs Εφαρμογή

Οι περισσότερες χώρες έχουν προχωρήσει στη θέσπιση νόμων για την προστασία προσωπικών δεδομένων. Ωστόσο, η εφαρμογή παραμένει άνιση. Σημαντική πρόοδος καταγράφεται στη Νότια Αφρική, Βραζιλία και Μποτσουάνα, ενώ καθυστέρηση παρατηρείται στη Δυτική Αφρική και Κεντρική Αμερική

Προσεγγίζοντας ζητήματα όπως η αλγοριθμική ιδιωτικότητα, σημειώνεται αύξηση +29% στη ρύθμιση, ενώ το δικαίωμα διόρθωσης/πρόσβασης σε δεδομένα βελτιώθηκε κατά +11.4%.

2. Διαχείριση και Διαμοιρασμός Δεδομένων

Η ποιότητα δεδομένων βελτιώθηκε σημαντικά (+23.8%).
Οι μηχανισμοί ανατροφοδότησης χρηστών παρουσίασαν τη μεγαλύτερη πρόοδο (+26.6%).
Η υιοθέτηση μεταδεδομένων αυξήθηκε κατά +19.5%.

Η Λατινική Αμερική, και ειδικότερα η Χιλή και η Βραζιλία, παρουσιάζουν ισχυρή ψηφιακή διακυβέρνηση, ενώ στην Αφρική παραμένουν έντονες οι περιφερειακές ανισότητες

3. Θεματικές Ενότητες: Πολιτική Ακεραιότητα & Δημόσιες Προμήθειες

Το GDB διαπιστώνει ανησυχητικές ελλείψεις:

Καταγραφές lobbying: Απουσιάζουν σχεδόν παντού.
Διαφάνεια πολιτικής χρηματοδότησης: Παρότι υπάρχουν νόμοι, λιγότερο από το 50% των χωρών δημοσιεύουν σχετικά δεδομένα.
Διαλειτουργικότητα: Δεν υφίσταται διασύνδεση μεταξύ π.χ. οικονομικών δηλώσεων και εταιρικών μητρώων

Αντίθετα, το πεδίο των δημόσιων προμηθειών παρουσιάζει σχετική πρόοδο – ειδικά στην Καραϊβική – όπου παρατηρείται βελτιωμένη διαφάνεια και λογοδοσία.

4. Τεχνητή Νοημοσύνη & Διακυβέρνηση

Η AI αναδύεται ως διατομεακή προτεραιότητα. Παρόλα αυτά, πολύ λίγα ρυθμιστικά πλαίσια ενσωματώνουν ρητά αναφορές στην AI. Αυτό ενέχει σοβαρούς κινδύνους, όπως ενίσχυση προκαταλήψεων, διάβρωση της ιδιωτικότητας και ανισότητες στη χρήση των τεχνολογιών

Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι χωρίς ισχυρή διακυβέρνηση δεδομένων δεν μπορεί να υπάρξει υπεύθυνη διακυβέρνηση της AI.

5. Συμπερίληψη: Από τις Διακηρύξεις στην Πράξη

Παρόλο που πολλές χώρες δηλώνουν δέσμευση για την ένταξη μειονοτήτων (π.χ. ΑμεΑ, γλωσσικές ομάδες), αυτό δεν αντανακλάται στην πράξη:

Ελάχιστα δεδομένα δημοσιεύονται σε μη επίσημες γλώσσες.
Η προσβασιμότητα για άτομα με αναπηρίες παραμένει περιορισμένη.

Πρόκειται για ένα από τα πεδία όπου το χάσμα ανάμεσα στη ρητορική και την εφαρμογή είναι εντονότερο

Περιφερειακή Ανάλυση

Λατινική Αμερική και Καραϊβική (LAC)

Δείχνει μεγαλύτερη θεσμική ετοιμότητα.
Διαθέτει προηγμένα συστήματα ανοιχτών δεδομένων, ιδιαίτερα στη Χιλή και Βραζιλία.
Οι μικρότερες χώρες, όπως αυτές της Καραϊβικής, ξεχωρίζουν στην πρόοδο στον τομέα των προμηθειών και της υποδομής, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Δομινικανή Δημοκρατία και τη Τζαμάικα

Αφρική

Ισχυρή πρόοδος σε νομοθετικό επίπεδο, ιδιαίτερα με τη συνθήκη Malabo.
Αλλά: ελλιπής εφαρμογή, ειδικά σε Δυτική και Κεντρική Αφρική.
Ορισμένες χώρες (π.χ. Νότια Αφρική) αποτελούν φάρους καλών πρακτικών, ιδίως στον τομέα της προστασίας προσωπικών δεδομένων

Προτάσεις Πολιτικής

Η έκθεση καταλήγει σε ένα σύνολο καίριων προτάσεων:

Ενίσχυση εθνικών φορέων διακυβέρνησης δεδομένων.
Ψηφιακός εγγραμματισμός για δημόσιους υπαλλήλους και πολίτες.
Περισσότερες επενδύσεις σε διαλειτουργικά πληροφοριακά συστήματα.
Υποστήριξη κοινοτικών, συμμετοχικών πρωτοβουλιών δεδομένων (π.χ. OpenStreetMap, συμμετοχικοί προϋπολογισμοί).
Ανοιχτά δεδομένα με διαφάνεια στην πολιτική χρηματοδότηση και lobbying

Επίλογος

Η 2η Έκδοση του Global Data Barometer προσφέρει ένα πολύτιμο εργαλείο αξιολόγησης και δράσης για κυβερνήσεις, ερευνητές και κοινωνία των πολιτών. Με διαπιστώσεις που συνδυάζουν κρίσιμη ανάλυση, συγκριτικά δεδομένα και τεκμηριωμένες παρεμβάσεις, αποτελεί θεμέλιο για την προώθηση της διαφανούς, δίκαιης και συμμετοχικής διακυβέρνησης δεδομένων.